Điểm mới trong chế độ kế toán doanh nghiệp

Thông tư 99/2025/TT-BTC – quy định mới về chế độ kế toán doanh nghiệp

Ngày 27/10/2025, Bộ Tài chính chính thức ban hành Thông tư 99/2025/TT-BTC hướng dẫn Chế độ kế toán doanh nghiệp, thay thế Thông tư 200/2014/TT-BTC sau hơn 10 năm áp dụng. Thông tư có hiệu lực từ 01/01/2026, mở ra khung pháp lý mới nhằm chuẩn hóa, hiện đại hóa và tăng tính minh bạch trong công tác kế toán doanh nghiệp.

Mục tiêu của Thông tư 99/2025/TT-BTC:

• Chuẩn hóa hệ thống kế toán trong bối cảnh chuyển đổi số.

• Đảm bảo minh bạch, trung thực và dễ kiểm soát trong ghi nhận, báo cáo tài chính.

• Tăng tính tự chủ và trách nhiệm của doanh nghiệp trong quản trị tài chính.

Phạm vi và đối tượng áp dụng:

• Áp dụng cho tất cả các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế hoạt động tại Việt Nam.

• Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài thực hiện chế độ kế toán riêng theo quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

• Không áp dụng cho việc xác định nghĩa vụ thuế; nội dung này vẫn tuân thủ pháp luật về thuế hiện hành.

Những điểm mới nổi bật trong chế độ kế toán doanh nghiệp

Đơn vị tiền tệ trong kế toán: Doanh nghiệp bắt buộc sử dụng đồng Việt Nam (VND) làm đơn vị kế toán. Trường hợp hoạt động chủ yếu bằng ngoại tệ, được phép chọn ngoại tệ làm đơn vị kế toán nhưng phải quy đổi sang VND khi lập báo cáo tài chính. Quy định mới cũng hướng dẫn chi tiết nguyên tắc chuyển đổi và ghi nhận khi thay đổi đơn vị tiền tệ, giúp việc trình bày báo cáo tài chính minh bạch và thống nhất hơn.

Chứng từ kế toán, mẫu biểu và sổ sách: Mỗi nghiệp vụ kinh tế phát sinh phải có chứng từ kế toán hợp pháp, chỉ lập một lần cho mỗi giao dịch. Doanh nghiệp được tự thiết kế hoặc điều chỉnh biểu mẫu chứng từ, sổ kế toán phù hợp đặc thù, miễn đảm bảo đủ nội dung bắt buộc. Điều này tăng tính linh hoạt cho mô hình kế toán điện tử, hỗ trợ mạnh mẽ quá trình chuyển đổi số trong quản trị tài chính.

Hệ thống tài khoản kế toán: Thông tư 99 cho phép doanh nghiệp mở rộng tài khoản chi tiết, điều chỉnh tên và số hiệu tài khoản theo nhu cầu quản lý. Hệ thống tài khoản được sắp xếp lại dựa trên bản chất kinh tế thay vì cơ cấu hành chính, giúp doanh nghiệp quản trị dữ liệu tài chính rõ ràng, khoa học và tương thích hơn với chuẩn mực quốc tế.

Báo cáo tài chính và thuyết minh: Bốn báo cáo tài chính cơ bản được giữ nguyên gồm: Báo cáo tình hình tài chính, Báo cáo kết quả hoạt động toàn diện, Báo cáo lưu chuyển tiền tệ và Thuyết minh báo cáo tài chính. Doanh nghiệp được phép bổ sung chỉ tiêu riêng phù hợp với hoạt động của mình, miễn đảm bảo có thuyết minh cụ thể và hợp lý.

Quản trị nội bộ và kiểm soát giao dịch: Doanh nghiệp cần xây dựng quy chế quản trị nội bộ, phân định rõ quyền hạn và trách nhiệm giữa các bộ phận. Cơ chế kiểm soát chéo được tăng cường nhằm hạn chế sai sót, gian lận trong quá trình ghi nhận và báo cáo. Vai trò của người đại diện pháp luật và kế toán trưởng được nhấn mạnh trong việc bảo đảm tính trung thực, khách quan của thông tin tài chính.

Doanh nghiệp cần chuẩn bị gì từ nay đến 2026

Để kịp thời đáp ứng quy định mới, doanh nghiệp nên chủ động rà soát và cập nhật hệ thống kế toán ngay trong năm 2025. Một số việc cần thực hiện gồm:

• Rà soát và điều chỉnh hệ thống tài khoản kế toán hiện hành cho phù hợp với cấu trúc mới.

• Cập nhật phần mềm kế toán để tương thích với biểu mẫu, chỉ tiêu và báo cáo theo Thông tư 99.

• Đào tạo đội ngũ kế toán và kiểm soát nội bộ để hiểu rõ quy định mới, chuẩn bị cho giai đoạn chuyển đổi.

• Xây dựng quy trình kiểm soát nội bộ, đảm bảo ghi nhận trung thực và phân định rõ trách nhiệm.

• Làm việc sớm với đơn vị tư vấn hoặc kiểm toán độc lập để được hỗ trợ rà soát, đánh giá và hoàn thiện hệ thống kế toán – tài chính.

Thông tư 99/2025/TT-BTC được xem là bước tiến quan trọng trong việc chuyển đổi số chế độ kế toán doanh nghiệp tại Việt Nam, hướng đến hệ thống kế toán linh hoạt, minh bạch.
Việc chuẩn bị sớm giúp doanh nghiệp không chỉ giảm rủi ro sai sót khi Thông tư chính thức có hiệu lực mà còn có lợi thế trong quản lý dữ liệu tài chính, kiểm soát nội bộ và chuẩn bị nền tảng cho các tiêu chuẩn kế toán quốc tế (IFRS) trong tương lai.